Zdjęcie malucha upaćkanego marchewką, zapłakanego albo siedzącego na nocniku. Starsze dziecko ze świadectwem szkolnym, podczas wycieczki, czy na wakacyjnej plaży. Z burgerem, w drodze na trening czy robiące świąteczne pierniczki. Czy naprawdę każda okazja jest dobra, a dzień bez zdjęcia dziecka w necie jest stracony? Sharenting oznacza publikowanie przez rodziców zdjęć swoich dzieci w social mediach w sposób bezrefleksyjny, nadmierny, bez poszanowania granic i zdania dziecka.
To są zazwyczaj fotki, ale także filmy oraz informacje o ich aktywności, fragmenty rozmów, śmiesznych dialogów. Ale zaraz, jak to? Kiedy wrzucę zdjęcie dziecka na Facebooka jestem złą matką? Nie, spokojnie. Wielu z nas, rodziców, jest dumnych z dzieci. Chcemy podzielić się z bliskimi ważnymi chwilami. To zrozumiałe. Zjawisko sharentingu czy oversharentingu funkcjonuje wtedy, kiedy tych publikacji jest bardzo dużo i przed ich wrzuceniem do sieci nie ma żadnej autorefleksji na temat praw i potrzeb dziecka.
Z raportu sprzed trzech lat „Sharenting po polsku, czyli ile dzieci wpadło do sieci?” wynika, że 40 proc. polskich rodziców dzieli się w internecie zdjęciami i filmami dokumentującymi dzieciństwo ich dzieci. Rocznie każdy z tych rodziców wrzuca średnio 72 zdjęcia i 24 filmy z własnymi dziećmi. Z badania wynika również, że aż 81 proc. rodziców ocenia udostępnianie zdjęć własnych dzieci pozytywnie lub neutralnie.
Co więcej, do sieci trafiają materiały określane jako troll-parenting, w których dzieci są przedstawiane w sytuacjach kompromitujących, ośmieszających. Są to na przykład filmiki z oblewaniem dzieci zimną wodą czy rozbijaniem jajek na ich głowach w celu pokazania ich „zabawnej” reakcji na „żart”, jednak jednoznacznie naruszające godność młodych ludzi. Takie zjawiska wskazują na potrzebę edukowania opinii publicznej na ten temat.
Jesteśmy zbyt ufni w social mediach
Dlaczego tyle zdjęć naszych dzieci wrzucamy do sieci? Po pierwsze chcemy podzielić się wyjątkową chwilą albo po prostu pochwalić dokonaniami dziecka, bo jesteśmy jako rodzice dumni. Po drugie mamy zaufanie do technologii. Zbyt duże chyba jednak – jak się okazuje. Jak mówi Magdalena Bigaj, prezeska Instytutu Cyfrowego Obywatelskiego i członkini Rady Programowej Fundacji Orange: „Nadużywanie wizerunku dzieci to fala, która musi się przetoczyć. Nowe technologie nas zaskoczyły, weszliśmy do internetu z dużym zaufaniem. Są lekcje, które musimy po prostu odrobić i potrzebujemy do tego czasu na autorefleksję”.
Zamieszczanie materiałów z udziałem dzieci w internecie może powodować wiele dylematów i wątpliwości. Publikowane nawet w najlepszych intencjach, także z poczucia dumy i radości, ale bez odpowiedniej rozwagi, mogą być wykorzystane przez inne osoby, a nawet organizacje przestępcze na różne sposoby – od tworzenia memów, po modyfikacje z użyciem sztucznej inteligencji albo do baby role play. Celów takiego działania niestety nie da się przewidzieć – od zwykłego ośmieszania po próby wyłudzeń czy nawet kradzież tożsamości dziecka.
Co uwzględnić przed wrzuceniem zdjęcia dziecka do sieci
Da się dzielić rodzicielstwem w bezpieczny sposób. Dobrze zadać sobie pytania przed publikacją:
- Kto może zobaczyć zdjęcie – ustawiajcie zawsze prywatność publikacji a nie opcję publiczne?
- Czy dziecko może czuć się zawstydzone, gdyby zobaczyło ten post teraz lub w przyszłości, kiedy dorośnie?
Warto też pamiętać o tym, żeby nie publikować zdjęć dzieci bez zgody ich rodziców, zapytać samo dziecko o zgodę, nie wrzucać fotek w sytuacjach intymnych, kiedy dzieci są np. nagie. Z uważnością rozważyć zdjęcia z basenu czy plaży – najlepiej ich nie wrzucać. Nie chcecie nawet wiedzieć jakie mogą mieć zastosowanie na grupach pedofilskich.
I ostatnie najważniejsze pytanie, czy na pewno muszę wrzucić zdjęcie dziecka w sieć?