Blisko dwie trzecie Polaków deklaruje, że czuje się bezpiecznie w cyfrowym świecie. Mieszkańcy naszego kraju nie lekceważą jednak zagrożeń – phishing, kradzież tożsamości, fake newsy i dezinformacja to najczęściej wskazywane niebezpieczeństwa w sieci. Takie dane płyną z 6. edycji badania „Postawy Polaków wobec cyberbezpieczeństwa” przygotowanego przez Warszawski Instytut Bankowości we współpracy ze Związkiem Banków Polskich. Raport z badania zaprezentowano podczas briefingu prasowego z udziałem wicepremiera, ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego. W odpowiedzi na rosnące zagrożenia Ministerstwo Cyfryzacji podejmuje szereg działań, które mają zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa kraju w cyberprzestrzeni.
Premiera raportu „Postawy Polaków wobec cyberbezpieczeństwa”
– Cyfrowe bezpieczeństwo zaczyna się od nas samych. Phishing, kradzież tożsamości czy dezinformacja nie są abstrakcją – to realne zagrożenia, które każdego dnia dotykają Polaków. Dlatego musimy działać szybciej niż ci, którzy chcą nas oszukać. Państwo buduje systemy ochrony i inwestuje w edukację, ale żadne rozwiązanie nie zastąpi zdrowego rozsądku i czujności każdego użytkownika internetu – to nasza wspólna odpowiedzialność – powiedział wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski.
Polacy wobec cyberbezpieczeństwa – wyniki badania
Mimo deklarowanego rosnącego poczucia bezpieczeństwa Polacy dostrzegają zagrożenia, z którymi mogą mieć do czynienia w cyfrowym świecie. Dotyczy to zarówno korzystania z e-usług (administracji czy finansowych), jak też codziennego korzystania z internetu i social mediów. Aż 88 proc. badanych obawia się phishingu (wyłudzenia danych osobowych czy pieniędzy), 38 proc. boi się, że ukradziona zostanie im tożsamość, a co trzeci (32 proc.) obawia się fake newsów i dezinformacji.
Badanie pokazuje, że Polacy przywiązują zbyt małą wagę do sprawdzania źródeł informacji i faktów. Tylko 38 proc. badanych deklaruje, że informacje, z jakimi mają kontakt w social mediach, nie są głównym źródłem ich wiedzy, 32 proc. czyta całą informację (a nie tylko nagłówek), a 31 proc. weryfikuje informacje w kilku źródłach. Jedynie co czwarty badany przyznaje, że nie udostępnia treści, których pochodzenia nie sprawdził. Zbyt mało Polaków wykazuje także aktywną postawę wobec dezinformacji – tylko 17 proc. deklaruje, że zgłasza fałszywe treści.
Dynamiczny rozwój narzędzi opartych sztucznej inteligencji sprawił, że Polacy coraz przychylniej na nią spoglądają. Już 28 proc. badanych (2 razy więcej niż w 2024 r.) widzi w AI szansę, jednak połowa społeczeństwa nadal podchodzi z dystansem do tej technologii – dostrzegając zarówno jej zalety, jak i zagrożenia, takie jak np. deep fake.
Bezpieczeństwo finansów zaczyna się od ludzi
29 proc. respondentów ma świadomość, że bezpieczeństwo elektronicznych usług finansowych to wspólna odpowiedzialność m.in. państwa, instytucji finansowych oraz klientów. Badani coraz częściej zauważają swój wpływ na cyberbezpieczeństwo i w hierarchii odpowiedzialności za bezpieczeństwo usług finansowych stawiają siebie już na trzecim miejscu (w poprzedniej edycji miejsce piąte).
– Cyberbezpieczeństwo to dziś wspólna odpowiedzialność – banków, instytucji publicznych i każdego użytkownika sieci. Dlatego tak ważne jest, byśmy nieustannie podnosili swoją świadomość w zakresie zagrożeń oraz reagowali na każdą próbę wyłudzenia danych. W Związku Banków Polskich konsekwentnie edukujemy klientów, jak rozpoznawać próby phishingu, spoofingu czy vishingu, bo to właśnie wiedza i czujność są naszą pierwszą linią obrony przed cyberprzestępcami. Tegoroczne badanie „Postawy Polaków wobec cyberbezpieczeństwa” pokazuje, że coraz więcej osób dostrzega swoją rolę w budowaniu bezpiecznego środowiska cyfrowego. To pozytywny sygnał, ale też zobowiązanie do dalszych działań edukacyjnych – tak, by dobre nawyki i świadomość ryzyka stały się powszechnym standardem w codziennym korzystaniu z technologii – zaznaczył prezes Związku Banków Polskich dr Tadeusz Białek.
Cyberbezpieczeństwo w praktyce
Polacy deklarują, że znają najważniejsze zasady cyberbezpieczeństwa. 63 proc. nie podaje nikomu swoich haseł, danych kart ani PESEL-u, a 62 proc. nie otwiera załączników i nie klika w linki od nieznanych nadawców. Jednak mniej niż połowa dba o swoją prywatność w social mediach (47 proc.) czy stosuje dwuskładnikowe uwierzytelnianie (45 proc.). Jeszcze słabiej wygląda sytuacja, jeśli chodzi o korzystanie z publicznych sieci wi-fi. Tylko 29 proc. respondentów nie loguje się na strony, które wymagają podania loginu i hasła korzystając z takich sieci np. na lotnisku czy w kawiarni.
- Właściwe postawy i bezpieczne zachowania w cyberświecie to przy korzystaniu z mediów, internetu kluczowe kompetencje XXI wieku. Naszym zdaniem powinniśmy rozważyć włączenie tych zagadnień w proces edukacji formalnej od najmłodszych lat i jako Fundacja jesteśmy gotowi wspierać w tym zakresie administrację i szkoły. Warto korzystać z rozwiązań innych krajów np. w Finlandii od dawna uczniowie uczą się w szkołach m.in. tego jak rozpoznawać dezinformację – podkreśla Michał Polak, wiceprezes Warszawskiego Instytutu Bankowości.
Ministerstwo Cyfryzacji w reakcji na cyberzagrożenia: rekordowe inwestycje i skoordynowane działania
W odpowiedzi na rosnącą skalę zagrożeń w sieci Polska wzmacnia krajowy system cyberbezpieczeństwa. Tylko w 2025 roku na budowanie cyberodporności w sferze cywilnej zaplanowano rekordowe wydatki przekraczające 3,1 mld zł. To największa w historii inwestycja w budowanie cyberodporności Polski.
Już wkrótce pod obrady Rady Ministrów trafi projekt nowelizacji ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Wprowadzi ona nowe obowiązki dla podmiotów z kilkunastu sektorów gospodarki. Jej celem jest podniesienie ochrony systemów informacyjnych i zwiększenie odporności na incydenty.
Trwają też prace nad nową Strategią Cyberbezpieczeństwa RP. To ważny dokument określający strategiczne cele oraz kluczowe działania, które mają zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa kraju w cyberprzestrzeni.
„Włącz szacunek. Wyłącz hejt.” – bezpieczny internet i cyberprofilaktyka
Bezpieczeństwo w świecie cyfrowym to nie tylko kwestia technologii. Kluczowa jest także świadomość zagrożeń i wiedza o tym, jak sobie z nimi radzić. Dlatego Ministerstwo Cyfryzacji konsekwentnie rozwija programy i narzędzia, które wspierają bezpieczeństwo Polaków w internecie.
W tym roku szkolnym ministerstwo, we współpracy z NASK i ABW, realizuje program wsparcia szkół, rodziców i uczniów w walce z cyberprzemocą pod hasłem “Włacz szacunek. Wyłącz hejt”. Działania te obejmują szkolenia i webinary, spotkania z uczniami, cyberlekcje czy promowanie higieny cyfrowej.
Bezpieczeństwo w sieci to wspólna sprawa – państwa, instytucji i każdego obywatela. Dlatego Ministerstwo Cyfryzacji stawia na edukację, współpracę i nowoczesne rozwiązania, które mają sprawić, że internet będzie miejscem bezpiecznym, wiarygodnym i przyjaznym dla wszystkich użytkowników.