Nowy raport Interpolu zawiera niepokojące dane związane z drastycznym wzrostem cyberprzestępczości w Afryce, przy czym przestępstwa cyfrowe stanowią obecnie znaczną część całej działalności przestępczej na tym kontynencie. Najnowszy raport przedstawia niepokojący obraz, gdyż dwie trzecie ankietowanych krajów afrykańskich podaje, że cyberprzestępczość stanowi średni lub wysoki odsetek wszystkich zgłoszonych przestępstw. W niektórych częściach Afryki Zachodniej i Wschodniej odsetek ten gwałtownie wzrósł, osiągając lub przekraczając 30%.
Niepokojący wzrost cyberprzestępstw w Afryce
Zgodnie z raportem, najczęściej zgłaszane cyberzagrożenia to oszustwa internetowe, ataki ransomware, włamania do firmowej poczty e-mail i cyfrowy szantaż emocjonalny. W ciągu ostatniego roku w niektórych krajach Afryki liczba powiadomień o podejrzeniach oszustwa wzrosła aż o 3000%.
Podobnie jak w innych częściach świata, ataki typu ransomware stanowią poważny problem w Afryce. Najwięcej ataków wykryto w Republice Południowej Afryki (17 849) i Egipt (12 281), a kolejne miejsca zajęły Nigeria (3459) i Kenia (3030).
Tymczasem 60% krajów afrykańskich odnotowało wzrost liczby ataków typu sextortion, w których przestępcy wykorzystują skradzione lub wygenerowane przez sztuczną inteligencję obrazy o charakterze seksualnym, aby szantażować swoje ofiary.
Afryka nie jest w stanie się obronić
W obliczu tej fali cyberprzestępczości Afryka wydaje się kontynentem, który ledwo jest w stanie się obronić. Raport zauważa, że silne prawa do walki z cyberprzestępczością są tylko częścią rozwiązania – ponieważ wiele krajów ma problemy z ich egzekwowaniem. Badanie Interpolu wykazało, że 90% respondentów uważa, że ich zdolność egzekwowania prawa lub ścigania wymaga „pewnej lub znaczącej poprawy”, aby przeciwdziałać zagrożeniu.
Mimo rosnącej liczby przestępstw internetowych większość państw afrykańskich nadal nie dysponuje niezbędną infrastrukturą umożliwiającą walkę z nimi. Jedynie 30% państw posiada platformy umożliwiające zgłaszanie incydentów, a mniej niż jedno na pięć (19%) posiada działające bazy danych wywiadowczych dotyczących zagrożeń cybernetycznych.
Interpol twierdzi, że niewiele krajowych instytucji dysponuje odpowiednią kadrą lub sprzętem umożliwiającym reagowanie na incydenty w czasie rzeczywistym. Wydaje się, że w zakresie walki z cyberprzestępczością, Afryka jest niedofinansowana i ma mniejsze możliwości od innych regionów świata.
Ponadto w wielu krajach brakuje transgranicznej koordynacji w zakresie zwalczania cyberprzestępczości, co jest niezbędne, biorąc pod uwagę fakt, że cyberprzestępczość występująca na jednym terytorium może wyrządzać szkody na innym.
Ponad 86% afrykańskich organów ścigania wskazało na niewystarczającą współpracę międzynarodową w zakresie dochodzeń dotyczących cyberprzestępczości, podczas gdy prawie 90% wskazało na brak silnych partnerstw publiczno-prywatnych.
Światełko w tunelu – Afryka startuje w wyścigu w branży cyberbezpieczeństwa
– Zespół Bitdefender zauważa, że pomimo ogólnego pesymistycznego wydźwięku raportu, to istnieją w nim także pewne pozytywne przesłanki. Na przykład wiele krajów afrykańskich podjęło kroki w celu unowocześnienia swojego ustawodawstwa i ustanowiło międzynarodowe ramy zwalczania cyberprzestępczości. Ponadto inwestuje się w wyposażenie funkcjonariuszy w szkolenia, laboratoria kryminalistyczne i szkolenie personelu w celu zwalczania współczesnej przestępczości – mówi Arkadiusz Kraszewski z firmy Marken Systemy Antywirusowe, polskiego dystrybutora oprogramowania Bitdefender.
Interpol zwraca również uwagę na operację Serengeti, wspólną inicjatywę, która doprowadziła do ponad 1000 aresztowań w 19 krajach afrykańskich osób podejrzanych o udział w programach wymuszających okup, włamaniach do firmowej poczty e-mail, szantażąch seksualnych i oszustwach internetowych.
Podobnie Operation Red Card była międzynarodową operacją organów ścigania prowadzoną od listopada 2024 r. do lutego 2025 r., w wyniku której aresztowano ponad 300 podejrzanych cyberprzestępców w siedmiu krajach afrykańskich.
Oczywiste jest, że organy ścigania wykonały dużą pracę, potrzebując ogromnych zasobów. W przyszłości będzie potrzeba znacznie większych inwestycji. Nie tylko wzrasta liczba cyberprzestępczości, która dotyka mieszkańców Afryki, ale pojawiające się zagrożenia, takie jak oszustwa oparte na sztucznej inteligencji i manipulacje deepfake, oznaczają, że sytuacja prawdopodobnie pogorszy się szybciej, niż ktokolwiek może sobie wyobrazić.