29 października 2025 r. wchodzi w życie akt delegowany Komisji Europejskiej dotyczący dostępu do danych dla uprawnionych badaczy, przyjęty na podstawie art. 40 Rozporządzenia o usługach cyfrowych (Digital Services Act – DSA). Nowe przepisy doprecyzowują zasady, na jakich bardzo duże platformy internetowe (VLOPs) i wyszukiwarki (VLOSEs) powinny udostępniać dane uprawnionym badaczom, działającym w interesie publicznym.
Wejście w życie aktu stanowi istotne wsparcie dla środowiska naukowego i umożliwia prowadzenie niezależnych badań nad funkcjonowaniem cyfrowych gigantów, w tym wpływem stosowanych przez platformy algorytmów na debatę publiczną, rozprzestrzenianie dezinformacji czy zagrożenia dla praw użytkowników.
Nowe przepisy określają:
- funkcjonowanie portalu dostępu do danych, który będzie centralnym punktem obsługi wniosków o dane;
- obowiązki informacyjne i kontaktowe po stronie platform i koordynatorów ds. usług cyfrowych;
- wymogi dotyczące składania uzasadnionych wniosków o dostęp do danych, w tym ich treść, formę i kryteria, jakie muszą spełniać;
- zasady przetwarzania danych osobowych i zapewnienia bezpieczeństwa informacji;
- proces rozpatrywania wniosków, możliwe modyfikacje i mediację;
- wymogi wobec platform w zakresie dokumentowania i zarządzania danymi, które udostępniają badaczom.
Dzięki nowym przepisom, uprawnieni badacze – działający w interesie publicznym i spełniający określone kryteria – będą mogli skuteczniej analizować funkcjonowanie bardzo dużych platform cyfrowych. To nie tylko zwiększa transparentność internetu, ale też wzmacnia możliwości przeciwdziałania szkodliwym zjawiskom online.
Wejście w życie aktu delegowanego otwiera nowy rozdział we współpracy między nauką a sektorem cyfrowym. Zachęcamy środowisko akademickie i badawcze do zapoznania się ze szczegółami aktu oraz procedurą ubiegania się o dostęp do danych.